Wszystko, co o WIG-u powinieneś wiedzieć

Warszawa - siedziba Giełdy Papierów Wartościowych
Źródło: GPW

WIG20 jest flagowym indeksem warszawskiej Giełdy Papierów Wartościowych, który pokazuje notowania 20 największych spółek w Polsce. Jest też najważniejszym wskaźnikiem, ponieważ większość inwestorów spogląda na polską giełdę poprzez pryzmat właśnie indeksu WIG20.  W 2019 roku WIG20 obchodził 25-lecie swojego istnienia. Warto poznać bliżej ten tak istotny wskaźnik GPW. Czym jest? Co oznacza? Co wchodzi w jego skład? Jaka była historia?

Indeks giełdowy – co to jest?

Indeks giełdowy jest wskaźnikiem, który informuje inwestorów o różnych zmianach i tendencjach rynkowych panujących w ściśle określonym czasie. Nazywa się go też syntetycznym miernikiem zmian. Dotyczy to przede wszystkim cen papierów wartościowych wybranej grupy bądź danego typu. Indeks odzwierciedla więc zachowanie się akcji, która jest notowana na giełdzie. A postawa inwestorów giełdowych zależy przede wszystkim od sytuacji grupy wyselekcjonowanych spółek znajdujących się na giełdzie. Indeks giełdowy porównuje się również do termometru określającego temperaturę rynku. Dzięki wartościom indeksu można również ocenić poziom zwrotu na rynku, jak również i określić kierunek ruchu cen. Zbędne w tym wypadku jest już analizowanie cen akcji poszczególnych spółek.

WIG20 – co to jest?

WIG20 jest indeksem giełdowym dla 20 największych spółek akcyjnych, które są notowane na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych. Indeks WIG20 został uruchomiony 16 kwietnia 1994 roku, w sobotę – w dniu, gdy nie odbywała się żadna sesja. Pierwszy portfel dużych polskich spółek został obliczony według kursów zamknięcia z poprzedniego tygodnia. Warto jednak wiedzieć, że 16 kwietnia dla GPW był i jest datą symboliczną. Dlaczego? Ponieważ 3 lata wcześniej, właśnie w dniu 16 kwietnia 1991 roku, odbyła się pierwsza sesja GPW w Warszawie. Moment wprowadzenia indeksu WIG20 nie został więc określony przez przypadek. Co o WIG20 jeszcze warto wiedzieć? Przede wszystkim to, że wartością bazową indeksu jest 1000 punktów. Poza tym jest to indeks typu cenowego, ponieważ podczas jego wyliczania brane są pod uwagę tylko i wyłącznie ceny zawartych w nim transakcji. Bardzo ważne jest też to, że w ramach WIG20 może być notowanych maksymalnie 5 spółek, które pochodzą z jednego sektora. W WIG20 nie notuje się funduszy inwestycyjnych. 23 września 2013 roku zmieniono ilość spółek, do indeksu dodano bowiem 10 nowych spółek. Tak powstał WIG30, który jest publikowany obok WIG20.

Skład indeksu WIG20 i ranking indeksu – jak powstają?

Co decyduje o wyborze spółek, które znajdują się w składzie WIG20? Bezpośredni wpływ ma ich kapitalizacja rynkowa, a także sama wartość obrotu akcjami.

Najważniejsze warunki, jakie muszą spełnić spółki, by wejść w skład to:

• liczba akcji w wolnym obrocie musi być większa niż 10%,
• wartość akcji w wolnym obrocie musi wynosić więcej niż 1 mln euro,
• spółka nie może być w żaden sposób oznaczona,
• dana spółka nie może pochodzić z określonych segmentów rynku.

Natomiast samą listę spółek, które wchodzą w skład indeksu WIG20 ustala się po ostatniej sesji stycznia. Jest to tak zwana rewizja roczna. Zmiany mogą być wprowadzane również w kwietniu, lipcu i październiku, co oznacza korektę kwartalną.

Lista spółek wchodzących w skład WIG20 powstaje na podstawie średniej z 2 podstawowych kryteriów:

1. Pierwszym jest wielkość obrotu giełdowego akcji spółki w stosunku do łącznych obrotów wszystkich spółek, które znajdują się w składzie indeksu. Pod uwagę brany jest okres trzech miesięcy.
2. Drugim jest wartość rynkowej spółki, którą określa relacja do kapitalizacji spółek, jakie znajdują się w składzie indeksu. Pod uwagę brany jest okres jednego miesiąca.

Aktualna lista spółek indeksu WIG20

Ranking indeksu spółek opiera się natomiast na liczbie punktów przyznawanych według ściśle określonego wzoru, który ma taką postać:

R ( i ) = 0 , 6 ∗ S t ( i ) + 0 , 4 ∗ S c ( i ) {\displaystyle R(i)=0,6*{St(i)}+0,4*{Sc(i)}} {\displaystyle R(i)=0,6*{St(i)}+0,4*{Sc(i)}}

Użyte w nim symbole mają następujące znaczenie:

• R ( i ) {\displaystyle R(i)} {\displaystyle R(i)} – określa pozycję w rankingu spółki (i),
• S t ( i ) {\displaystyle St(i)} {\displaystyle St(i)} – oznacza udział spółki (i), jaki ma ona w łącznych obrotach akcjami spółek, które brały udział w rankingu w ostatnim roku,
• S c ( i ) {\displaystyle Sc(i)} {\displaystyle Sc(i)} – to udział spółki (i) w wartości akcji w wolnym obrocie spółek, które brały udział w rankingu w dniu jego sporządzenia.

Tworzony ranking spółek jest taki sam dla indeksów WIG20, mWIG40 oraz sWIG80.

Jak oblicza się indeks WIG20?

Indeks WIG20, podobnie jak ranking spółek, obliczany jest według odpowiedniego wzoru, który wygląda tak:

W I G 20 = M ( t ) M ( 0 ) ∗ K ( t ) ∗ 1000 {\displaystyle WIG20={\frac {M(t)}{M(0)*K(t)}}*1000} {\displaystyle WIG20={\frac {M(t)}{M(0)*K(t)}}*1000}

Użyte symbole oznaczają tu:

• W I G 20 {\displaystyle WIG20} {\displaystyle WIG20} – jest to wartość indeksu WIG20,
• M ( t ) {\displaystyle M(t)} {\displaystyle M(t)} – oznacza kapitalizację portfela indeksu na sesji t,
• M ( 0 ) {\displaystyle M(0)} {\displaystyle M(0)} – oznacza kapitalizację portfela indeksu w dniu bazowym,
• K ( t ) {\displaystyle K(t)} {\displaystyle K(t)} – jest to tak zwany współczynnik korygujący indeksu na sesji t.

Sam współczynnik korygujący jest oblicza się według następującego wzoru:

K ( t ) = K ( t − 1 ) ∗ M z ( t ) M ( t ) {\displaystyle K(t)=K(t-1)*{\frac {Mz(t)}{M(t)}}} {\displaystyle K(t)=K(t-1)*{\frac {Mz(t)}{M(t)}}}

W tym wypadku poszczególne symbole oznaczają:

• K ( t ) {\displaystyle K(t)} {\displaystyle K(t)} – i jest to współczynnik korygujący na sesji t,
• M z ( t ) {\displaystyle Mz(t)} {\displaystyle Mz(t)} – jest to zmodyfikowana wartość kapitalizacji giełdowej dla sesji t (może być ujęta na przykład jako dodana wartość akcji nowego uczestnika indeksu).

Po co stosuje się współczynnik korygujący w obliczaniu WIG20? Przede wszystkim ma on na celu zneutralizowanie zmian dotyczących wielkości kapitalizacji giełdy. Mowa o różnicach w składzie portfela indeksu i wypłaty dywidendy.

O składzie WIG20 – ciekawostki

W pierwszym portfelu indeksu (jaki opublikowano) WIG20 największy udział zaznaczył Bank Śląski – obecnie ING. Miał 11,88 %. W kolejności znalazły się:

• Elektrim (9,9 proc.),
• Bank Zachodni WBK 9,72 proc (obecnie Santander).

Pierwszy skład WIG20 był prawie całym składem ówczesnego rynku. Gdy startował WIG20, na polskiej giełdzie notowane były 24 spółki. Obecnie jest ich ponad 460. Do dzisiaj w składzie WIG20 znalazło swoje miejsce 85 podmiotów. Najdłuższy staż ma mBank – spadkobierca BRE Banku, który był w składzie pierwszego portfela WIG20. Kolejnymi graczami długofalowymi są KGHM, Pekao, Orange oraz Orlen. Najkrótszy staż, bo kwartalny, miały takie spółki jak: Espebepe oraz Próchnik.

O wzrostach i spadkach notowań WIG20

Stała publikacja indeksu WIG20 w systemie notowań ciągłych rozpoczęła się w lutym 1997 roku. Historyczny szczyt na WIG20 miał miejsce 29 października 2007 roku, przed ostatnim kryzysem. Wtedy indeks osiągnął 3940,53 pkt. Najmniejszą wartość zanotowano 28 marca 1995 roku. Wtedy WIG20 spadł do 577,8 punktów. Od uruchomienia WIG20 miały miejsce 6222 sesje. 3129 były sesjami wzrostowymi. Natomiast 3085 sesji zaliczyło spadek. 7 zakończyło się zerem. Największy wzrost indeksu przypadł na 21 kwietnia 1994 roku i wyniósł  +15,99%. Największy spadek zanotowano w dniu 28 października 1997 roku. Wyniósł on -13,20%.

Dlaczego WIG20 to WIG-Skarb Państwa?

WIG-Skarb Państwa oczywiście jest nazwą odrobinę prześmiewczą, która powstała, by zaznaczyć, że indeks jest mocno upaństwowiony, gdyż w czołówce spółek, które mają największy wpływ na WIG20, udział ma właśnie Skarbu Państwa. Pięć spółek o największym udziale w indeksie WIG20 to PKO BP, Orlen, PZU, Pekao i KGHM. Wszystkie z nich są spółkami Skarbu Państwa. I mają łącznie 57% wagi indeksu. Ponadto Skarb Państwa kontroluje PGNiG, PGE, Lotos, Alior, JSW, i Tauron. Łącznie spółki z udziałem Skarbu Państwa mają więc aż 71% udziału w indeksie WIG20.

Dywidendowy bliźniak WIG20TR

Stan WIG20 nie pokazuje, ile można zarobić na akcjach, jakie się w nim znajdują. Bo nie jest to zadanie indeksu cenowego, a takim jest WIG20. Indeks cenowy informuje o zmianach cen akcji spółek, jakie znajdują się w jego składzie. Dochód inwestorów można natomiast znaleźć w powstałym pod koniec 2012 roku indeksie WIG20TR. Jest to tak zwany indeks dochodowy.

WIG30 – konkurencja, która straciła na znaczeniu

WIG20 ma bardzo bogatą historię związaną z Giełdą Papierów Wartościowych w Warszawie niemal od początku jej istnienia. Nie obyło się jednak bez próby podważenia jego wiarygodności i chęci zastąpienia nowym i szerszym indeksem. Dlatego też we wrześniu 2013 roku powstał WIG30. Indeks w swoim składzie miał o 10 spółek więcej. Jego zadaniem było skuteczniejsze odzwierciedlenie struktury polskiej gospodarki oraz w dalszej perspektywie przyciągnięcie na parkiet GPW największych spółek regionu. Niestety indeks poległ, ponieważ tak właściwie nie ma na polskiej giełdzie 30 spółek, które można określić jako gigantów gospodarki. Indeks WIG30 istnieje więc bardzo marginalnie obok WIG20.