Popyt i podaż – co to takiego?

Popyt i podaż
Źródło: Erik Scheel / Pexels

Popyt i podaż to prawa, które nierozerwalnie są związane z rynkiem. Warto przy tym pamiętać, że każdy jest uczestnikiem rynku. Każdy także raz występuje po stronie popytu, a kolejnym razem po stronie podaży. Sam rynek natomiast jest miejscem, gdzie zawierane są transakcje polegające na kupnie i sprzedaży określonych dóbr, a według ekonomistów rynek to specjalny mechanizm, gdzie w warunkach konkurencyjnych obecna jest zawsze konfrontacja między popytem a podażą. Czym są więc tajemnicze pojęcia popytu i podaży? Jak popyt i podaż wpływają na rynek? Czy i w jakich sytuacjach mogą pojawić się wyjątki, które zaprzeczą wydawać by się mogło niezmiennemu prawu popytu i podaży? W jaki sposób podaż i popyt wpływają na rzeczywistość, którą tak dobrze znamy?

Czym są podaż i popyt? Warto poznać podstawową definicję obydwu pojęć, czyli popytu i podaży oraz dowiedzieć się o ich wpływie na rynek.

Czym jest popyt? – najprostsza definicja popytu

Popyt oznaczany jest literą D. Dlaczego? Ponieważ wywodzi się z języka angielskiego. Popyt, czyli demand oznacza ilość dóbr, a także i usług, które nabywcy chcą i mogą nabyć. Nabycie odbywa się przy określonej cenie, a także w danym czasie. Zasada działania prawa popytu polega na tym, że przy takich samych warunkach gospodarczych, wzrost ceny spowoduje spadek popytu na konkretne dobro. A popyt ulegnie zwiększeniu, jeśli cena danego dobra spadnie. Co wpływa na popyt? Przede wszystkim są to dochody nabywców. Istotnym warunkiem są również ceny zamienników, a także ceny dóbr, które są komplementarne. Na popyt wpływają przewidywania, które potrafią kształtować ceny w przyszłości. Bardzo ważne są preferencje konsumenckie oraz sytuacja gospodarcza.

Co to jest podaż? – najprostsza definicja podaży

Podaż oznacza się literą S. Pojęcie pochodzi z języka angielskiego, czyli supply. Podaż oznacza ilość dóbr, którą sprzedający potrafią zaoferować na sprzedaż. Dobra muszą mieć ściśle podaną cenę w określonym czasie. Czyli podaż jest ilością dobra, którą określeni dostawcy chcą i mogą dostarczyć na rynek. Jeśli cena danego dobra jest wysoka, wzrasta podaż. Natomiast, gdy cena się obniża, podaż ulega zmniejszeniu. Wynika z tego, że główny wpływ na wysokość podaży ma cena produktu. Ale nie tylko. Na podaż wpływają też takie czynniki, jak technologia czy rodzaj konkurencji. Duże znaczenie mają oczekiwania, które są związane ze zmianami cen rynkowych. Istotne są eksport oraz i import, a także poziom interwencyjnej polityki danego państwa.

Warto sobie więc zapamiętać, że:

• gdy coś kupujemy, to znajdujemy się po stronie popytu.
• gdy coś sprzedajemy, będziemy napędzać poziom podaży.

Cena równowagi – popyt i podaż

O co w tym wszystkim chodzi? Dlaczego tak ważne są popyt i podaż? Po pierwsze należy uświadomić sobie, że biznes kieruje się określonymi zasadami. Sprzedawca pragnie sprzedać jak najdrożej. Natomiast nabywca chce kupić dany towar jak najtaniej. Aby jeden z drugim się porozumiał, musi zadziałać równowaga, czyli osiągnięcie przez obie strony kompromisu. Kompromis jest ceną równowagi. W jaki sposób można osiągnąć owe porozumienie? Tutaj wkracza dobrze znane pojęcie konkurencji. Gdy dany produkt dla klienta jest zbyt drogi, poszuka go u innego sprzedawcy, który może zaproponować mu ten sam towar lub usługę taniej. Na zbyt drogi towar, trudno jest po prostu znaleźć klienta. Sprzedawca musi więc dostosować swoje ceny do tych, jakie aktualnie panują na rynku.

Warto więc zapamiętać, że:

• do równowagi cenowej dochodzi wtedy, gdy kupujący zgodzi się zakupić, a sprzedawca sprzedać towar lub usługę po określonej cenie.

Czy istnieją paradoksy w popycie i podaży?

Paradoksy w popycie i podaży to nic innego jak zasada, że wyjątek zawsze potwierdza regułę. Zazwyczaj dzieje się tak, iż wielkość popytu oraz podaży formuje się zgodnie z zasadami prawa popytu i podaży. Ale są także wyjątki. Pojawiają się więc takie sytuacje, gdy cena określonego dobra w stosunku do popytu i podaży zachowuje się przeciwstawnie. Takie zjawiska nazywa się paradoksami popytu i podaży. Jest to między innymi: efekt Giffena, Veblena, spekulacyjny czy owczy pęd. Czym charakteryzują się owe paradoksy?

• Paradoks Giffena przede wszystkim ma związek z konsumentami, którzy nie mają wysokich dochodów. Odnosi się też do tak zwanych dóbr niższego rzędu. Określa się je jako dobra Giffena. Paradoks ten pojawia się w sytuacji, gdy na rynku rośnie cena danego produktu, ale sam popyt na ten towar również rośnie przy jednoczesnym zmniejszeniu liczby dokonywanych zakupów innych dóbr z tego samego asortymentu.
• Paradoks Veblena pojawia się w przypadku konsumentów, których dochody są wysokie i którzy są zainteresowani tak zwanymi dobrami luksusowymi. Podobnie, jak to było w sytuacji paradoksu Giffena i tutaj razem ze wzrostem ceny danego produktu, rośnie popyt. Ale nie ma tu konieczności zaspokajania podstawowych potrzeb, lecz są względy snobistyczne.
• Efekt spekulacyjny – pojawia się w sytuacji, gdy popyt na dane dobro wzrasta razem z wyższą ceną. Dzieje się tak, ponieważ konsument jest przekonany, że i tak już wysoka cena, będzie nadal rosła.
• Efekt owczego pędu to nic innego, jak wzrost popytu na dane dobro, który występuje ze względu na taki a nie inny modowy trend. Konsumenci nabywają więc produkty, które są wybierane przez innych. W ten sposób naśladownictwo określa przynależność do pewnej grupy społecznej i zapobiega w pewien sposób ostracyzmowi.

Rynek działa według pewnych reguł. Rzadko rządzą nim niekontrolowane przypadki. Popyt i podaż zwalczają się wzajemnie, ale są też od siebie zależne i przez to nie mogą bez siebie istnieć. By doszło do transakcji kupna i sprzedaży muszą także znaleźć bardzo ważny punkt równowagi.